/a:t/BrE

«از طریق ایمیلی ناشناس از فراخوان نمایشگاهی مطلع می­شوید که با تمام آن­هایی که تا کنون دیده بودید تفاوت دارد. باید بر اساس یا ملهم از داستانکی از پیتر هانتکه ایده‌ای ارائه دهید که در جعبه­ای به اندازه­ی ۴۰ در ۴۰ در ۳۰ جا بشود. زمان سخت محدود است و ایده­ای به ذهن­تان نمی‌رسد.»

اين‌‌ها را نيما عمراني، يكي از هنرمندان شركت‌كننده در نمايشگاهي نوشته است كه از تاريخ ۹ تا ۱۴ مهرماه ۱۳۸۹ در گالري محسن برگزار شد و نمايشگاه‌گردانيِ جعبه‌ي اجرا نام داشت.

«داستانک را بارها و بارها می‌خوانید. بنابر راهنمای همراه داستانک‌، می‌توانید به ایده­های ساده فکر کنید؛ نباید سعی کنید خیلی پیچیده و غیرقابل درک باشید. متن می­گوید که تماشاگر محکوم به دیدن است. شما این را باور نمی‌کنید. شما مطمئن‌اید آنی که مجبور و محکوم است شما هستید و آن هم مجبور به خلق.» ما گالري‌اي را كه خود ساخته بوديم با خودمان به گالري آورديم: جعبه‌اي از جنس مقواي كارتن كه به اندازه‌اي يك بيننده جا داشت. بيننده روي صندلي‌اي قابل تنظيم مي‌نشست و محتويات جعبه‌هاي كوچكتري را تماشا مي‌كرد كه يكي پس از ديگري توسط اجراگران به جعبه وصل يا از آن جدا مي‌شد. همچنين صداهايي را كه از بلندگوهاي دستگاه پخش مي‌شد مي‌شنيد. در ميان آثار به نمايش گذاشته شده، همه رقم كاري بود: از نقاشي‌ها و مجسمه‌ها و ويدئو‌ها گرفته تا چيدمان‌ها، هنر صدا، آثار هنر تعاملي، حاضر-آماده‌ها و چيزهايي نظير همين متني كه تكه‌هايي از آن ميان گيومه آمده و نيما عمراني به عنوان اثر در نمايشگاه ارائه كرد: «بارها و بارها به ایده­های عجیب و غریب فکر می­کنید و سبک و سنگین­شان می‌نمایید. راه­های مختلف، مدیوم‌های مختلف و راه‌های گریز. چه می­شود اگر اصلاً در فراخوان شرکت نکنید؟ احساس می­کنید خرفت شده­اید و حس ناتوانی و بیهود­گی شما را فرامی‌گیرد. مدیوم­ها راضی­تان نمی‌کند. وقت رو به اتمام است. از دست خودتان عصبانی هستید. کم­کم از دست برگزارکنند­گان این نمایشگاه هم عصبانی می­شوید. به ایده­ی ساده‌لوحانه‌شان برای دموکراتیزه کردن نمایشگاه پوزخند می‌زنید؛ دل­تان ولی خنک نمی‌شود.» ايده اين بود كه نمايشگاهي برپا كنيم كه در آن تمامي آثار فرستاده شده نمايش داده شوند بي‌آن‌كه تمامي آثار ديده شوند؛ نمايشگاهي كه تمامي آثار فرستاده شده پذيرفته مي‌شدند و هر هنرمندي مي‌توانست نمايشگاه‌گرداني را برعهده بگيرد: مجموعه‌ي انتخاب‌ها شانس ديده شدن‌ را تعيين مي‌كرد. هيچ بيننده‌اي تمامي آثار را نمي‌ديد ولي در واقع انتخاب مي‌كرد نمايشگاه را به انتخاب چه كسي ببيند (از جمله خودش). از آنجايي كه هر بيننده‌اي چيز متفاوتي مي‌ديد عملاً ناگزير بود به تنهايي در مورد كيفيت نمايشگاه تصميم بگيرد.

خود طراحي ايده و اجراي اين نمايشگاه نتيجه‌ي كار گروهي بود: اثر مشترك گروه اجرايي /آ:ت/(بريتا.) (هنر به لهجه‌ي بريتانيايي!) كه اولين شركت ايراني پرفورمنس با مسئوليت محدود خواهد بود. قصد ما در اين گروه «با يكديگر فكر كردن و با يكديگر ساختن» فضاهايي براي اجراست.

«احمقانه است که از روی همچو داستانکی با این شرایط کارکنید. راضی نمی­شوید. خود را می‌آزارید. شما انتظار این را نداشتید. شما منتظر موقعیتی بهتر بودید و شما را نامنتظر غافل­گیر کرده­اند. احساس می‌کنید در حق شما بی‌انصافی شده؛ درحق شما ظلم شده ‌است.» با انتخاب يك داستانك به عنوان تم نمايشگاه مي‌خواستيم هنرمندان را آزاد بگذاريم بي‌آن‌كه موضوع را آزاد گذاشته باشيم كه نمايشگاه‌گرداني را بي‌معنا مي‌كرد: «حس می‌کنید به شعور و توانایی شما هم به عنوان هنرمند و هم به عنوان انسان توهین شده‌ است. حس می‌کنید مورد اهانت قرار گرفته­‌اید. همه­ی این‌ها عمدی بوده برای دست انداختن­تان. مطمئن می‌شوید که از اول قرار نبوده چیزی طراحی شود؛ چیزی ارائه شود. قرار نبوده شما کاری انجام دهید. همه چیز بازی است. این­ها همه خون شما را به جوش می­آورد.» بينندگان هم، مانند هنرمندان شركت‌كننده، نمايشگاه را به چشم يك بازي جدي مي‌نگريستند و جنبه‌ي اجرايي جعبه‌ي اجرا هم از همين‌جا ناشي مي‌شد. شركت‌كننده عملاً مراسمي آييني را از سر مي‌گذراند. لازم بود از دو ماه قبل، با مراجعه به وبسايت گروه ثبت‌نام كنند. بعد از ثبت‌نام، با متقاضيان تماس گرفته مي‌شد و متناسب با برنامه‌ي كاري‌شان براي‌شان وقت ملاقات صادر مي‌شد. در روز اجرا در اتاق انتظار از آن‌ها خواسته مي‌شد كه متن پيتر هانتكه و دستورالعمل نمايشگاه را مطالعه كنند تا هنرمندان خيال‌شان راحت باشد كه اثرشان به متني ارجاع مي‌دهد كه بيننده پيشاپيش خوانده است. سپس مي‌توانستند با توجه به جدولي كه نشان مي‌داد هر هنرمند چه آثاري را براي نمايش داده شدن در كنار اثر خود انتخاب كرده است نمايشگاه‌گرداني مورد نظر خود را تعيين كنند. (قيمت، مديوم، مدت زمان نمايش اثر و نام هنرمند در جدول درج شده بود. همچنين مشخص شده بود كدام آثار آزارنده هستند.) سپس قد بازديد‌كنندگان اندازه گرفته و يادداشت مي‌شد تا صندلي‌شان در اتاق اجرا متناسب با قد آن‌ها تنظيم شود. «شما به خواست خود در بازی­ای وارد شده‌‌اید که اصلاً برای اذیت شما طراحی شده است. شما این را نمی‌دانستید. کسی به شما چیزی نگفته بود و این به نظرتان غیرعادلانه می­آید. شما حس می‌کنید گیر کرده­‌اید و راهی برای بازگشت ندارید. عصبانی هستید. آرزو می­کنید که کاش آن ایمیل را باز نکرده بودید.» وقتي بيننده نهايتاً وارد جعبه‌ي اجرا مي‌شد از آن‌ها عكس مي‌گرفتيم. آن‌وقت كمتر از ربع ساعت وقت داشتند كه نمايشگاه‌گرداني موردنظرشان را تماشا كنند. دريچه‌ها يكي پس از ديگري باز مي‌شد و بيننده در معرض انواع و اقسام آثار هنري قرار مي‌گرفت: ممكن بود از او خواسته شود كه بويي ناخوشايند را به همراه متني كه او را خطاب قرار مي‌داد بشنود يا از ظرفي كه قورباغه‌اي در آن نشسته بود با ني آب بنوشد تا جان ماهي را كه داشت در جلو چشمانش جان مي‌داد نجات دهد؛ ممكن هم بود يك نقاشي را ببيند يا ويدئويي را.

در اين نمايشگاه فرايندهاي گالري‌داري را تا حد امكان موبه‌مو تقليد كرديم به نمايش بگذاريم: ديوارهاي هميشه ناپيداي گالري اكنون بي‌حاصلي‌شان را آشكار مي‌كردند. جعبه‌ها را مي‌شد خريد و فروخت و سهم گالري‌دار و هنرمند و نمايشگاه‌گردان و اجراگر مشخص بود. (نمودار را ببينيد.) «به فروش فکر می‌کنید بلکه تسلا یابید. به این که ایده­ای عالی می‌تواند پولی نصیب­تان کند. این هم آرام­تان نمی‌کند.معتقدید پولی که به دست شما می‌رسد درمقابل لذتی که بانیان این نمایشگاه از آزار شما می­برند ناچیز است.» هرچند مقواي جعبه‌ها و ايده‌ي خود نمايشگاه جديتي نداشت، كل مراسم با دقت و جديت تمام انجام مي‌شد. در نهايت، بازخوردها شباهتي به نظرهاي پس از يك اجراي تئاتر داشت. بينندگان بيشتر تحت تأثير كليت ماجرا قرار داشتند تا تك‌تكِ آثار و در اين فضاي به ظاهر آزمايشگاهي، مي‌شد نقش مؤثر گالري را ديد: اين‌كه چه بخش بزرگي از تأثير اثر هنري، مربوط به جنبه‌ي اجرايي آن است و تا چه اندازه تحت‌تأثير نحوه‌ي ارائه و حاشيه‌هاست.

شركت‌كنندگان نمايشگاه‌گردانی جعبه‌ی اجرا در گالري محسن.

اين هنرمندان در نمايشگاه جعبه‌ي اجرا اثر ارائه كرده‌اند:

سارا ابري، هديه احمدي، غلامحسن و محمدامين احمدي، نيما اسماعيل‌پور، حديث آقاخان‌بيگي، غزاله بحيرايي، علي بناكار، باوند بهپور، اميرحسين بياني، شيوا بيرانوند، شروين و كسرا پاشايي، مانيا پاكپور، عاطفه پرهيزكار، منصوره پناه‌برخدا، شاهپور پويان، ركسانا پيروزمند، كيانوش تنها، محسن ثقفي، ستاره جباري، زهرا جعفرپور، مائده جناب، زهرا حسيني، حسين حسيني، خسرو خسروي، فرزاد خليفه، پريسا رجبيان، سميرا رحباني، قاسم رحيمي، محدثه رحيمي‌تبار، الهام رسمي، الناز رنجبر، مهدي زارعي، شهناز زهتاب، شاهرخ شاهين‌فر، خوشه شايان، رزيتا شرف‌جهان، حميدرضا صادقي، بهرنگ صمد‌زادگان، تهمينه طاهباز، زهرا طباطبايي، الهام ظريفكار، محمد حسين عبدلي، سميره عبدي، آساره عكاشه، نيما عمراني، شيوا فلاحي، فرخ فلسفي، هاله قاسمي، مينو قهرماني، بهنام كامراني، نگين گنجوي، مرتضي محلاتي، الهه مقدمي، شيوا ميهن، نوشين نفيسي، طليعه وفامهر، رضا هدايت، سعيده يگانه

و اين اشخاص نمايشگاه را ديدند:

روشنك كاشانيان‌فرد، فرامرز معتمديان، اشكان محرمي، امير ابراهيمي، رؤيا زندي، ياسر همتي، شيرين بهرامي‌راد، حسين گليا، نوشين افضلي، حميد حسين‌نژاد، آوين كشاورز، درنا ديباجي، مهنوش روح‌الاميني، حميد مهياد، مائده جعفرزاده، رسول حائز، پاتريك هاكوپيان، بهتاش بردبار، رهام اميري‌فر، مهرداد امامي، پويان قاسمي، مليحه وفامهر، زرين ميرسيدي، بهزاد نژادقنبر، نرگس فداكار، خندان حائري، الهام رفيعي، شيما سهرابي، پويا سنجري، فرناز اميدوار، بهار نوروزپور، سهيل پيغامبري، نيوشا زماني، طوبي اسماعيلي، مهسا افروزفر، مرجان افروزفر، علي‌اكبرزاده، ليلا رفاهي، فرناز ذوالفقاري، نسترن فراهاني، آزاده صانعي، نيلوفر امامي‌فر، نيما جمالي، مارتين شمعون‌پور، افسانه اعياني، سامان عبداللهي، امين‌ اسكندري، نيما دهقاني، مرضيه شانه‌ساز، يكتا يگانه، برهان ميراسكندري، پويا غلامي، شقايق قاسمي، الهام شورابي،  ، مينا اماني، امير مسعود توسلي، فريماه پورمند، ميترا اسدي، مريم اسدي، مارلا زرين‌نژاد، نيكتا عسكري، بهار حمزه‌پور، ندا نوبخت، امين لطيف‌كار، نجمه شوكتي، نيلوفر سلامت‌طلب، كبري شانه‌ساز، مريم شانه‌ساز، هانيه حسيني، محمود گل‌زرد، آرش فتاحي، محسن دهقاني، مرضيه وفامهر، سپهر گودرزي، زهرا رشيد، نجمه فرهان، علي جمشيدي، ساسان هراجي، پريسا فرموده، رخساره رضايي، شاهرخ شهير، ياسمين ثقفي، فهيمه سلماني مامقاني، سعيد عباسي، محسن موسوي، مريم وفامهر، زهرا وفامهر، اشكان صالحي، ليلا رضواني، بهاره لشگري‌زاده، نسيم آوايي، دينا نادي، ريحانه شريفي، مامك محمدي‌منش، مهيار سياسي، عذرا بذري‌كار، فاضل سايه، محيا كتابچي، ياشار همداني، ايما شاهنده، حسين توكلي،

و هر دو گروه دخيل بوده‌اند.